ངོས་རང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་འགན་བཞག་ཟིན་ཡང་། བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང། སྐད་ཡིག་བཅས་རྒྱུན་འཛིན་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུའི་འགན་ཡོད། ལྷག་པར་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་གིས་ངོས་ལ་རེ་བ་དང་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། རང་བཞིན་གྱིས་སེམས་འཁུར་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། བོད་གངས་ཅན་ལྗོངས་སུ་ཡོད་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་སྔགས་དང་བཅས་པ་ཚང་མ་རིགས་པའི་ལམ་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་ཐུབ་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཅིག་ཡིན། ངོས་ཀྱིས་ནམ་རྒྱུན་བོད་གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་འདི་འཛམ་གླིང་གི་གཅེས་ནོར་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ཐུབ་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། སེམས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་པར་བློ་ཕན་ཚུན་གྱི་འཛིན་སྟངས་འགལ་བ་གང་ཞིག་ཡོད་མེད་དང་། དེ་དག་ཇི་ལྟར་གནོད་གཞིར་འགྲོ་བ། འཛིན་སྟངས་མི་འདྲ་བའི་བློ་གང་ཞིག་ལ་རྒྱབ་རྟེན་ཚད་མ་ཡོད་པ། འཛིན་སྟངས་མི་མཐུན་པའི་བློ་གང་ལ་རྒྱབ་རྟེན་ཚད་མ་མེད་པ་སོགས་ཞིབ་ཚགས་པོའི་ཐོག་ནས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་ཐུབ་མཁན་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲ་ནས་བྱུང་བའི་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་འདི་ལས་ལྷག་པ་མེད། ངོས་ནས་ནམ་རྒྱུན་བོད་གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ནི་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཡིན་ཞེས་སྐད་གསང་མཐོན་པོའི་ཐོག་ནས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་ཚན་རིག་པ་ཚོས་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་གསུང་སྟངས་ལ་ཡིད་སྨོན་བྱེད་ཀྱི་འདུག བོད་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་ལ་ཡོད་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་འདི་ལ་ཚན་རིག་གི་སྡེ་ཚན་གཅིག ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གཅིག ཆོས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གཅིག་བཅས་སུ་དབྱེ་བ་ཡིན་ན། འཛམ་གླིང་གི་མི་དུང་ཕྱུར་བདུན་ཅུ་ལ་གང་ལ་གང་འཚམས་ཀྱི་ཞབས་འདེགས་བསྒྲུབ་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་ཡོད་པ་མཐོང་གི་འདུག
དེ་ལྟ་བུའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཉམས་པ་སོར་ཆུད་དང་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་འདི་གལ་ཆེན་པོར་བརྩི་ཡི་ཡོད། ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན་ཡང་། བོད་ལ་ཡོད་པའི་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་དང་། དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ལྟ་གྲུབ་དེ་དག་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བླ་སྲོག་ལྟ་བུ་ཆགས་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་གཅིག་ནི་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲ་ནས་བརྒྱུད་པའི་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་འདི་ཆ་ཚང་སྐད་ཡིག་གཞན་ལ་བརྟེན་མ་དགོས་པར་བོད་སྐད་རང་གི་ཐོག་ནས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། དེང་སྐབས་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་ཞིག་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་དགོས་བྱུང་ན་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གཅིག་པུ་ལས་འཛམ་གླིང་སྟེང་མེད། འདི་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བླ་སྲོག་ཡིན་ལ་སྤོབས་པ་བྱེད་ཆོག་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དེར་བརྟེན་བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་ཡོད་པའི་རིག་གཞུང་གཏིང་ཟབ་དེ་དག་ལ། ཆོས་དད་ཡོད་མེད་ལ་མ་ལྟོས་པར་དོ་སྣང་གིས་སློབ་སྦྱོང་དང། ཞིབ་ཚགས་པོའི་ཐོག་ནས་དཔྱད་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་ཞེས་ང་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་མི་ཚང་མར་འབོད་སྐུལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
དེ་ནི་ང་ཚོའི་ཆོས་རྒྱལ་རྣམ་དཔྱོད་ཡངས་པ་ཚོས་གནང་པའི་གཟི་བརྗིད་ཅིག་དང་། ལྷག་པར་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོས་ཐུགས་འཁུར་བསྐྱེད་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་འདི་བོད་སྐད་རང་གི་ཐོག་ནས་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་ཆ་ཚང་བྱེད་ཐུབ་པ་དགོས་ཞེས་གསུངས་ནས་བོད་སྐད་ལ་བསྒྱུར་པ་དང་། ཁོང་རང་ཉིད་ནས་བོད་སྐད་སྦྱངས་གནང་བ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་འདུག གང་ལྟར་དུས་རབས་བདུན་པ་བརྒྱད་པ་ནས་བཟུང་བོད་ལ་རྒྱ་གར་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་ནང་པའི་ཆོས་བསྒྱུར་ཅིང་། བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་པོ་ཏི་སུམ་བརྒྱ་སྐོར་ཡོད་པའི་ནང་རྒྱ་ནག་ནས་བསྒྱུར་པ་པོ་ཏི་བཅོ་ལྔ་ཉི་ཤུ་ཙམ་ལས་མེད། མང་ཆེ་བ་རྒྱ་གར་ནས་བསྒྱུར་པའི་ལེགས་སྦྱར་དང་པཱ་ལི་ཡིན་པ་དང། བལ་ཡུལ་ནས་ཀྱང་ཡོད་འདུག འདི་དག་ནི་ང་ཚོ་བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་སྤོབས་པ་བྱེད་ཆོག་པ་ཡིན། བོད་ཡིག་འདི་ཉིད་ནི་པཱ་ལི་དང་། གཙོ་བོ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དང་མིང་ཚིག་རེ་རེ་བཞིན་མཉམ་དུ་འགྲོ་ཐུབ་པའི་ཡི་གེ་ཞིག་ཡིན། འཛམ་གླིང་འདིར་སྤྱིར་ནང་པའི་ཆོས་ལུགས་དང་། ལྷག་པར་དཔལ་ན་ལནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ནི་དད་པའི་ཐོག་ནས་མིན་པར་གཙོ་བོ་རིགས་པའི་ཐོག་ནས་འགྲོ་དགོས་པ་དང་། དེ་ལྟར་འགྲོ་ཐུབ་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་ཞིག་རེད་འདུག
འཛམ་གླིང་ཐོག་གི་ཆོས་ལུགས་ཚང་མ་ཡག་པོ་རེད། ཡིན་ནའང་བཅོམ་ལྡན་འདས་རང་ཉིད་ཀྱི་བཀའ་ལ་ཡིད་ཆེས་ཁོ་ནའི་ཐོག་མི་འགྲོ་བར་གང་བསྟན་པ་དེ་དག་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་མིན་བརྟག་དཔྱད་དང། ལག་ལེན་གྱི་ཐོག་ནས་ཚོད་ལྟ་བྱས་ཏེ། རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པ་དང་ཚོད་ལྟ་བྱས་ཏེ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་ཞིག་འདུག་ན་ཁས་ལེན་བྱེད་དགོས་གསུངས་ཡོད། དེ་ནི་སྤོབས་པ་ཆེན་པོ་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན། དེར་བརྟེན་ན་ལེནྡྲའི་མཁས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ལ་སོགས་པས་ཀྱང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་ཁས་བླངས་རུང་དང་མི་རུང་དཔྱད་པ་གནང་ཡོད། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་ཡིན་པ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་ཡིད་ཆེས་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ན། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་ཚང་མ་ཁས་ལེན་དགོས་པ་ཆགས་ཡོད། ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་སྲས་ཀྱིས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་ཡོངས་རྫོགས་ཞལ་བཞེས་གནང་གི་མེད། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་ནས་རིགས་པས་དཔྱད་ཡོང་དུས། བཀའ་འདི་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་ཁས་བླངས་ན་རིགས་པར་གནོད་པས་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་མ་རེད། དེ་དགོས་པའི་དབང་གིས་གསུངས་པ་རེད་ཅེས་དགོངས་པ་བཀྲལ་ཡོད་པ་རེད། དེ་ནི་རླབས་ཆེན་པོ་རེད། དཔལ་ན་ལེནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཟབ་ཅིང་བརླིང་ལ། མིའི་རྣམ་དཔྱོད་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་ཐོག་ནས་བྱུང་པའི་ལྟ་གྲུབ་དེ་བོད་ཡིག་ཐོག་ནས་ཆ་ཚང་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། དེང་སྐབས་འཛམ་གླིང་འདིར་དཔལ་ན་ལེནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བ་འདི་ཉིད་ལ་གཏིང་ཟབ་པོའི་ཐོག་ནས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་དགོས་བྱུང་ན་བོད་སྐད་ལ་མ་བརྟེན་ཐབས་མེད་ཆགས་ཡོད། དེང་སང་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཀྱི་ཐོག་མཁས་པ་རེ་གཉིས་ལས་མེད་པ་དང་། ཧིན་རྡི་དང་དབྱིན་ཇི་སོགས་ཀྱི་ནང་དེ་བས་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་རེད། འགྲེེལ་བཤད་རྒྱ་ཡིག་ནང་ཡོང་དགོས་ཚོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གི་འགྱུར་དང་། བོད་འགྱུར་གཉིས་བསྡུར་སྐབས་བོད་འགྱུར་ཡག་པ་ཡོད་པ་རེད།
ངོས་ནས་ཕལ་ཆེར་འདས་པའི་ལོ་ ༥༠ རིང་འཛམ་གླིང་གི་ནང་པའི་ལུང་པ་འདྲ་མིན་གྱི་མཁས་པ་ཚོ་དང་གོ་བསྡུར་བྱེད་སྐབས། དངོས་གནས་ང་ཚོ་བོད་པར་ཡོད་པའི་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་དེ་སྤོབས་པ་སྐྱེ་བ་ཞིག་རེད་འདུག ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ང་ཚོར་ཡི་གེ་ཡོད་པ་དང། གཉིས་ནས་ཡི་གེ་དེ་ཡང་བརྗོད་བྱའི་དོན་ཟབ་པོ་བསྟན་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོད་པ་འདི་ང་ཚོ་བོད་པའི་གཅེས་ནོར་ཏེ། ནང་གི་ནོར་བུ་དང་ཕྱི་ལ་ངོམ་རྒྱུ་འདི་ཡིན། ངོས་རང་མཁས་པ་དང་། ཚན་རིག་པ་མང་པོ་ཐུག་སྐབས་ཉམས་དམའ་མི་དགོས་པར་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོག་ནས་སྐད་ཆ་བཤད་ཆོག་པ་ཡོང་གི་འདུག དེ་ནི་ངོས་ལ་རྣམ་དཔྱོད་ཆེན་པོ་ཡོད་ཟེར་གྱི་མེད། ང་ཚོ་བོད་ལ་ཡོད་པའི་གཞུང་ཆེན་རྣམས་སློབ་སྦྱོང་དང་། ལྷག་པར་རིགས་ལམ་གྱི་ཐོག་ནས་དཔྱད་པ་ཤུགས་ཆེ་བྱས་པའི་བཀའ་དྲིན་ཡིན། དེ་ཡང་རྒྱ་ཡིག་དང་དབྱིན་ཡིག ཧིན་རྡི་གང་ལའང་བརྟེན་དགོས་ཀྱི་མེད། བོད་ཡིག་ཤེས་ཕྱིན་ཚང་མ་བོད་ཡིག་ནང་ཡོད་པ་རེད། འདི་དངོས་གནས་བོད་པའི་གཅེས་ནོར་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ལ་ངོམ་ཆོག་པ་ཞིག་ཡིན།
ངོས་ནས་ནམ་རྒྱུན་བརྗོད་པར་ང་ཚོའི་ཆོས་བཤད་སྟངས་འདི་སྤོ་བོ་རྨོ་བོ་ཚོར་ཞེད་སྣང་སྐུལ་བ་ལྟ་བུ་བྱས་ན་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཀྱི་དགོངས་པ་དང་མཐུན་གྱི་མེད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ནི་མི་ལ་སྤྲོ་བ་དང་སྤོབས་པ་སླེབས་ནས། དགའ་བཞིན་སྤྲོ་བཞིན་ཉམས་ལེན་ལ་འཇུག་པ་ཞིག་དགོས་པ་ལས། དམྱལ་བར་སྐྱེ་རྒྱུའི་ཞེད་སྣང་སྐུལ་ཐབས་ཀྱིས་ཆོས་བཤད་བྱས་ན་མི་འགྲིགས། ཆོས་ལུགས་གཞན་གྱིས་ཞེད་སྣང་སྐུལ་ནས་ཆོས་བཤད་བྱེད་མཁན་འདུག་ཀྱང་། སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་སྤྲོ་སྣང་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་ཐོབ་རྒྱུ་ཡོད་པ། དེ་ཡང་རིགས་པས་སྒྲུབ་ཅིང་། སྒྲུབ་སྟངས་ཀྱང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་གསུང་རེད་ཅེས་དེ་ཙམ་ལ་མ་བཞག་པར། ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་ཞེས་པ་འགྲུབ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པ། གཞི་དངོས་པོའི་གནས་ཚུལ་དང་། དེ་ཡང་གཞི་བདེན་པ་གཉིས་ལ་བརྟེན་ནས་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་པ་སོགས་ཧ་ཅང་ཞིབ་ཚགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་འགྲོ་དགོས་པ་ཡིན། དེ་ལྟར་བྱས་ན་གཞི་ནས་སྤྲོ་བ་འཕེལ་ཡོང་གི་རེད།
བོད་ཀྱི་ཆོས་འདི་རྩ་བ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཡིན་དུས་དབང་པོ་རྣོན་པོའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་བྱེད་སྟངས་ཤིག་དགོས་ལས། དབང་རྟུལ་དད་པའི་རྗེས་འབྲངས་ཀྱི་ཆོས་བྱེད་སྟངས་ཤིག་མིན། གང་ཡང་མ་ཤེས་པའི་གནས་ཚུལ་ནི་ཐ་དད་ཡིན། དད་པ་བྱས་ནས་འགྲོ་རྒྱུ་ལས་གཞན་ཐབས་ཤེས་མེད། སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ངོ་མ་དབང་རྣོན་ཆོས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲངས་དགོས་པས། རིགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཏེ་འགྲོ་དགོས་པ་ཡིན། འདི་ནི་ང་ཚོ་བོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ངོ་ཤེས་པ་བྱེད་དགོས་པ་དང་། བོད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་གི་ནང་པ་ཚང་མས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ལ་དད་པ་ཡོད་ཟེར་བ་ཙམ་ལ་ཆ་མ་བཞག་པར། སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ངོ་མ་གང་འདྲ་ཡིན་ཤེས་དགོས་པ་རེད། ང་ཚོ་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་པའི་ནང་པ་ཞིག་བྱེད་དགོས་པ་ལས། རང་གི་ཕ་མེས་ནས་དར་བའི་གོམས་གཤིས་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱབས་སུ་མཆི་ཞེས་བརྗོད་དེ་ཆོག་ཤེས་བྱས་ནས་བསྡད་ན་མི་འགྲིགས་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན་འདི་བོད་ཀྱི་བླ་སྲོག་ཡིན།
ཡང་ལོ་སྟོང་ཕྲག་གཅིག་རིང་ང་ཚོར་ཆོས་རྒྱལ་ཚོའི་གཅིག་གྱུར་གྱི་དབུ་ཁྲིད་མེད་པ་ཆགས་རྐྱེན་ནང་ཁུལ་འབྲེལ་བ་ཡག་པོ་མེད་པར་བོད་ཉམས་ཆག་སོང་ཡང་། བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་གཅིག་གྱུར་ཏུ་བསྡད་ཐུབ་པ་ནི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་། སྐད་ཡིག་ནང་ཡོད་པའི་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ལ་བརྟེན་ནས་ཆབ་སྲིད་ཐོག་ཇི་ལྟར་བྱུང་ཡང་གཅིག་གྱུར་ཏུ་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། ངོས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་སྐད་ཡིག་འདི་བོད་ཀྱི་བླ་སྲོག་ལྟར་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་དེ་ཡིན།
ངོས་ཀྱིས་མི་འདྲ་མིན་ཐུག་འཕྲད་དང་། ལྷག་པར་ཨ་ཧྤེ་རི་ཀའི་ལུང་པ་འདྲ་མིན་དུ་ཡོད་པའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་དག་ཐུག་དུས་ཁོ་ཚོས་རིག་གཞུང་དང་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གོམས་སྲོལ་རྒྱུན་འཛིན་ཐད་སེམས་ཁྲལ་བྱེད་ཀྱི་འདུག ངས་ཁོ་ཚོར་ཡི་གེ་ཡོད་མེད་སྐད་ཆ་དྲིས་པར་ཁོ་ཚོ་མང་ཆེ་བར་ཡི་གེ་མི་འདུག ངས་ཁོ་ཚོར་ཁྱེད་རང་ཚོས་ཡི་གེ་བཟོ་དགོས་པ་ལས་ངག་རྒྱུན་གཅིག་པུའི་ཐོག་ནས་སོ་སོའི་རིག་གཞུང་དང་གོམས་སྲོལ་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཡིན་པས་ཡིག་ཐོག་ལ་འཇོག་དགོས་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན། ང་རང་ཚོ་བོད་པར་ལོ་སྟོང་ཕྲག་གཉིས་ཀྱི་གོང་ནས་ཡི་གེ་ཡོད་པ་རེད། ཐོན་མི་སམ་བྷོ་ཊའི་སྐབས་ལ་བོད་ཡིག་གསར་དུ་བྱུང་བ་ཡིན་ནའང་འདྲ། དེའི་གོང་དུ་ཞང་ཞུང་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ཞིག་ཡོད་པ་ཡིན་ནའང་འདྲ། གང་ལྟར་རང་སྐྱ་ཐུབ་པའི་ཡི་གེ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་སྤོབས་པ་སྐྱེ་གི་འདུག བོད་པའི་ཕྲུ་གུ་ཚོས་དེ་ལ་དོ་སྣང་བྱས་ཏེ་བོད་ཡིག་གིས་མ་ལྡང་ས་ཡར་རྒྱས་བཏང་སྟེ་དེང་དུས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་དེ་ཚོ་བོད་ཡིག་ནང་ཁ་གསབ་བྱེད་དགོས། དེའི་ཐད་བོད་ནང་ནས་དཀའ་ལས་རྒྱག་མཁན་ཡོད་ལ། འདི་ཕྱོགས་ལའང་ཡོད་པ་རེད།
དུས་རབས་བདུན་པ་དང་བརྒྱད་པ། དགུ་པ་སོགས་ཆོས་རྒྱལ་རྣམ་དཔྱོད་དང་སྙིང་སྟོབས་ཅན་དེ་དག་སྐབས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་གནས་བབ་རིམ་པས་ཉམས་ནས་བོད་སིལ་བུར་འཐོར་རྗེས་བོད་འདི་ཧ་ཅང་སྐྱོ་པོ་ཆགས་ཡོད། དེ་ལྟར་ཆབ་སྲིད་ཐད་སྐྱོ་པོ་ཆགས་ཀྱང་། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཞེན་ཁོག་དང་ལྟ་གྲུབ་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བཟུང་སྟེ་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་བོད་མི་ཡོངས་རྫོགས་སྐད་གདངས་མི་འདྲ་བ་ཡོད་ཀྱང་ཡི་གེ་གཅིག་པ་ཡིན། བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་གཅིག་གྱུར་དུ་འདོན་གྱི་ཡོད། བོད་རྡོག་རྡོག་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་བ་འདི་སྐད་ཡིག་གི་བཀའ་དྲིན་ཡིན། དེ་ཆབ་སྲིད་མིན་ཡང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྩ་བར་གྱུར་ཡོད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོ་བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དངོས་གནས་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ཡོད་པའི་རང་གི་གཅེས་ནོར་འདི་ངོ་ཤེས་པ་བྱས་ཏེ། བདག་པོ་ཡག་པོ་རྒྱག་དགོས། བདག་པོ་རྒྱག་སྟངས་ཀྱང་མཆོད་བཤམས་ནང་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་ལྟར་སྒྲིགས་པ་མ་ཡིན་པར། སློབ་སྦྱོང་བྱས་ནས་སེམས་ཀྱིས་བདག་པོ་རྒྱག་དགོས། སྤྱིར་ཤེས་ཡོན་ཞེས་པ་འདི་སེམས་ན་ཡོད་པ་ལས་ཕྱི་ལ་མེད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་ཤེས་ན་དེ་ནི་བདག་པོ་བརྒྱབ་པ་རང་ཡིན། འདི་ངོས་ཀྱི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་གཅིག་ཡིན་པར་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།
དེ་ནས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ལ་ཆ་བཞག་ན། རྩ་བའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གཏིང་ཟབ་པོ་ཡོད་པ་དེ་དག་མ་བརླག་པར་ཡག་པོ་འཛིན་ཐུབ་ན། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་རང་བཞིན་གྱིས་སླེབས་ཀྱི་རེད། དཔེར་ན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༣ ལོར་ང་རང་ཐོག་མར་ཡུ་རོབ་ཁུལ་དུ་ཕྱིན་པ་ཡིན། སྐབས་དེར་དྲུང་ཆེ་རྟ་ར་ལགས་འདས་པོ་ཁོང་ཡོད། ངས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཚིག་གཅིག་བཤད་མེད། སྤྱི་སེམས་སྐོར་བཤད་པ་ཡིན། དབྱིན་ཡིག་ནང་ (Universal responsibility) ཟེར་བ་དེ་བཤད་པ་རེད། ཁོང་ཚོ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སྐབས་དེར། ངས་ཆབ་སྲིད་སྐོར་བཤད་མ་སོང་། ཆབ་སྲིད་བཤད་དགོས་པ་རེད། ཅེས་ཤོད་མཁན་བྱུང་། དེ་དུས་རྟ་ར་ལགས་ཀྱིས། བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་སྐོར་གསུངས་མེད་ཀྱང་(Universal responsibility) ཞེས་པ་འདི་ཆབ་སྲིད་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་བཤད་ཡོད། གང་ལྟར་ངོས་ད་ལྟ་རྒས་ཡོལ་བྱས་ཏེ། བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གིས་འཛམ་བུ་གླིང་སྤྱི་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱེད་པ་དང་གཅིག ཆོས་ལུགས་མཐུན་སྒྲིལ་བྱེད་པ་དང་གཉིས། བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་མི་བརླག་པའི་ཆེད་དུ་ཤུགས་རྒྱག་པ་དང་གསུམ་བཅས་ཀྱིས་དོན་དམ་བོད་ཀྱི་བསྟན་སྲིད་སྤྱི་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོང་གི་ཡོད།
ཆབ་སྲིད་ཅེས་པ་ནི་དུས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་མཉམ་དུ་འཕོ་འགྱུར་སྣ་ཚོགས་ཡོང་བ་ཞིག་ཡིན། སྔར་དུས་རབས་བདུན་པ་དང་བརྒྱད་པ། དགུ་བའི་སྐབས་ཀྱི་གནས་སྟངས་རྒྱལ་རབས་སྨྲ་བ་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་ཡིག་ཆའི་ཐོག་ཉམས་ཞིབ་བྱས་ཏེ་བཤད་པ་ལྟར་ན། སྐབས་དེར་རྒྱ་ནག་དང་། སོག་པོ། བོད་བཅས་ལ་ཨེ་ཤ་ཡའི་ས་ཁུལ་གྱི་བཙན་དབང་རྒྱལ་ཁབ་ (imperial) གསུམ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་འདུག ངོས་ཀྱིས་ལོ་བཅུ་དྲུག་ནས་ལོ་བདུན་ཅུ་དོན་དྲུག་བར་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་འཁུར་བ་ཡིན། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དང་ཉམས་མྱོང་ལ་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་པའི་འབྲས་བུར། བོད་རང་བཙན་རྩོད་ཀྱི་མེད། བོད་རྒྱ་གཉིས་མོས་ཀྱི་ལམ་ཞིག་འཚོལ་གྱི་ཡོད། བོད་རྒྱ་གཉིས་མོས་ཀྱི་ལམ་ལ་ཞུགས་པར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཤེས་མཁན་དང་། ཤེས་ཡོན་ཅན་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ནང་པ་དང་། དེ་མིན་གྱི་རྒྱ་རིགས་མང་པོ་ཞིག་གིས་ང་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་ཤ་ཚ་བྱེད་ཀྱི་འདུག། ཡུལ་གང་ཞིག་ཡིན་ནའང་མི་མང་ནི་ཡུལ་གྱི་བདག་པོ་རེད། མི་མང་གི་ནང་ནས་བདེན་པའི་བདེན་རྒྱབ་བྱེད་མཁན་ལོ་རེ་ནས་ལོ་རེར་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་གཙོ་བོ་སོ་སོའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། སྐད་ཡིག་ཟུར་གསལ་དུ་ཡོད་པ་དེ་དག་ལ་བདག་པོ་ཡག་པོ་རྒྱག་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན། ཆབ་སྲིད་འཐབ་རྩོད་བྱེད་སྟངས་ཀྱང་འཚེ་བ་མེད་པ་དང་བདེན་པ་རྩ་བར་བཞག་སྟེ། རང་རྒྱལ་གཞན་ཕམ་མིན་པར། གཉིས་སྨན་ཐོག་བདེན་མཐའ་གསལ་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དེ་ངོས་རང་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བྱས་པ་ཡིན།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་ང་ཚོ་རྒྱ་གར་ལ་འབྱོར་ཞིང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ནང་བོད་པ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སྟབས་ཉེས་པ་ཞིག་ལ་ང་བོད་པའི་ནང་སྐྱེས་པ་དེ་འགྲིག་མི་འདུག མི་གྲལ་ལ་ཚུད་ཀྱི་མི་འདུག་ཅེས་བཤད་མཁན་བྱུང་ཡོད། དེ་རྗེས་རིམ་པས་ང་ཚོ་འཛམ་བུ་གླིང་ལ་འབྲེལ་བ་བྱུང་སྟེ་དེང་གི་སྐབས་སུ་བོད་པ་མིན་པ་ཚོས་ཀྱང་བོད་པ་ཡིན་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ལྷག་པར་ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ་ལ་འགྲོ་མཁན་ཚོས་བོད་པ་མིན་ཡང་ང་བོད་པ་ཡིན་ཟེར་བ་དང་། གྲྭ་པ་མིན་ཡང་གྲྭ་ཆས་གྱོན་པའི་དུས་སྐབས་ཤིག་ལ་སླེབས་ཡོད། གང་ལྟར་ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པའི་སྤོབས་པ་བྱེད་ཆོག་པ་ཡིན། ཡང་སྤོབས་པ་བྱས་ནས་མི་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱས་ན་མི་འགྲིག སྤོབས་པ་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་སེམས་པ་བཟང་པོ་དང་ཡ་རབས་བྱེད་པ་འདི་ལ་ཐུག་ཡོད། དེ་སྔ་ཡིན་ན་རྒྱ་གར་བས་བོད་པའི་གཞིས་ཆགས་ཚོ་ལ་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་ཚོ་སེམས་པ་བཟང་པོ་དང་རྫུན་མི་བཤད་མཁན་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ་ཁུལ་ནས་ཀྱང་དེ་བཞིན་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་། བར་སྐབས་ནས་སྤྱོད་པ་ཅུང་ཉམས་ཏེ་ཨ་རི་དང་སུད་སི་ཁུལ་རྐུ་མ་རྒྱག་མཁན་དང་། རྫུན་བཤད་མཁན་ཁ་ཤས་བྱུང་ཡོད་ལ། དེ་རིགས་རྒྱ་གར་ནང་དུའང་ཡོད།
ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ནང་གི་ཀུ་ལུ་ཡུལ་པ་ཁ་ཤས་ལ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཡོད། ཁོང་ཚོས་སྔ་མོ་ཀུ་ལུ་ནང་ལམ་བཟོ་བྱེད་མཁན་གྱི་བོད་པ་དེ་ཚོ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཡོད། ཁོ་ཚོས་རྫུན་མི་བཤད་ཅིང་ཡ་རབས་པོ་ཡོད། ཕྱིས་སུ་བོད་པའི་ནང་མི་ལ་ཐུབ་ཚོད་བྱེད་མཁན་དང་། རྫུན་བཤད་མཁན་ཡོང་གི་འདུག་ཅེས་བཤད་ཡོད། དེར་བརྟེན་བོད་པའི་ཡ་རབས་སྤྱོད་བཟང་བརླག་པ་ཡིན་ན་བོད་པའི་བླ་སྲོག་མེད་པ་ཆགས་པ་རེད། དེ་མེད་པ་ཆགས་ན་སོ་སོ་སྒེར་སྐྱིད་པོ་ཡོང་གི་མ་རེད་ལ། སྤྱི་ལའང་མཚན་ཤས་ཡོང་གི་རེད། རྒྱ་མི་གུང་ཁྲན་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དབང་ཤེད་ཀྱིས་མེད་པ་བཟོ་གི་ཡོད། ང་ཚོས་རང་དབང་ལུང་པའི་ནང་རང་གི་བླ་སྲོག་ལ་དོ་སྣང་མི་བྱེད་པར། དངོས་པོ་ཡར་རྒྱས་ལ་ཞེན་ཏེ་ཆགས་སྡང་ཕྱོགས་རིས་ཀྱི་ལམ་དུ་ཕྱིན་པ་ཡིན་ན་དེ་ནི་བསྟན་བཤིག་ངོ་མ་རེད། བསམ་བློ་ཡག་པོ་གཏོང་དགོས། ཕ་རོལ་པོ་གླགས་མ་འཁེལ་བར་བོད་པ་རང་ཉིད་ཀྱིས་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་བཟང་པོར་མཐོང་ཆུང་བྱས་ན་དེ་ནི་ཐབས་སྐྱོ་པོ་རེད།
འགན་ཁུར་གསུམ་པ། བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ།
འགྲེམ་སྤེལ།
ངོས་རང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་འགན་བཞག་ཟིན་ཡང་། བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང། སྐད་ཡིག་བཅས་རྒྱུན་འཛིན་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུའི་འགན་ཡོད། ལྷག་པར་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་གིས་ངོས་ལ་རེ་བ་དང་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། རང་བཞིན་གྱིས་སེམས་འཁུར་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། བོད་གངས་ཅན་ལྗོངས་སུ་ཡོད་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་སྔགས་དང་བཅས་པ་ཚང་མ་རིགས་པའི་ལམ་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་ཐུབ་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཅིག་ཡིན། ངོས་ཀྱིས་ནམ་རྒྱུན་བོད་གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་འདི་འཛམ་གླིང་གི་གཅེས་ནོར་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ཐུབ་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། སེམས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོད་པར་བློ་ཕན་ཚུན་གྱི་འཛིན་སྟངས་འགལ་བ་གང་ཞིག་ཡོད་མེད་དང་། དེ་དག་ཇི་ལྟར་གནོད་གཞིར་འགྲོ་བ། འཛིན་སྟངས་མི་འདྲ་བའི་བློ་གང་ཞིག་ལ་རྒྱབ་རྟེན་ཚད་མ་ཡོད་པ། འཛིན་སྟངས་མི་མཐུན་པའི་བློ་གང་ལ་རྒྱབ་རྟེན་ཚད་མ་མེད་པ་སོགས་ཞིབ་ཚགས་པོའི་ཐོག་ནས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་ཐུབ་མཁན་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲ་ནས་བྱུང་བའི་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་འདི་ལས་ལྷག་པ་མེད། ངོས་ནས་ནམ་རྒྱུན་བོད་གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ནི་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཡིན་ཞེས་སྐད་གསང་མཐོན་པོའི་ཐོག་ནས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་ཚན་རིག་པ་ཚོས་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་གསུང་སྟངས་ལ་ཡིད་སྨོན་བྱེད་ཀྱི་འདུག བོད་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་ལ་ཡོད་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་འདི་ལ་ཚན་རིག་གི་སྡེ་ཚན་གཅིག ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གཅིག ཆོས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གཅིག་བཅས་སུ་དབྱེ་བ་ཡིན་ན། འཛམ་གླིང་གི་མི་དུང་ཕྱུར་བདུན་ཅུ་ལ་གང་ལ་གང་འཚམས་ཀྱི་ཞབས་འདེགས་བསྒྲུབ་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་ཡོད་པ་མཐོང་གི་འདུག
དེ་ལྟ་བུའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཉམས་པ་སོར་ཆུད་དང་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་འདི་གལ་ཆེན་པོར་བརྩི་ཡི་ཡོད། ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན་ཡང་། བོད་ལ་ཡོད་པའི་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་དང་། དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ལྟ་གྲུབ་དེ་དག་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བླ་སྲོག་ལྟ་བུ་ཆགས་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་གཅིག་ནི་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲ་ནས་བརྒྱུད་པའི་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་འདི་ཆ་ཚང་སྐད་ཡིག་གཞན་ལ་བརྟེན་མ་དགོས་པར་བོད་སྐད་རང་གི་ཐོག་ནས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། དེང་སྐབས་དཔལ་ནཱ་ལེནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་ཞིག་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་དགོས་བྱུང་ན་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གཅིག་པུ་ལས་འཛམ་གླིང་སྟེང་མེད། འདི་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བླ་སྲོག་ཡིན་ལ་སྤོབས་པ་བྱེད་ཆོག་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དེར་བརྟེན་བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་ཡོད་པའི་རིག་གཞུང་གཏིང་ཟབ་དེ་དག་ལ། ཆོས་དད་ཡོད་མེད་ལ་མ་ལྟོས་པར་དོ་སྣང་གིས་སློབ་སྦྱོང་དང། ཞིབ་ཚགས་པོའི་ཐོག་ནས་དཔྱད་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་ཞེས་ང་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་མི་ཚང་མར་འབོད་སྐུལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
དེ་ནི་ང་ཚོའི་ཆོས་རྒྱལ་རྣམ་དཔྱོད་ཡངས་པ་ཚོས་གནང་པའི་གཟི་བརྗིད་ཅིག་དང་། ལྷག་པར་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོས་ཐུགས་འཁུར་བསྐྱེད་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་འདི་བོད་སྐད་རང་གི་ཐོག་ནས་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་ཆ་ཚང་བྱེད་ཐུབ་པ་དགོས་ཞེས་གསུངས་ནས་བོད་སྐད་ལ་བསྒྱུར་པ་དང་། ཁོང་རང་ཉིད་ནས་བོད་སྐད་སྦྱངས་གནང་བ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་འདུག གང་ལྟར་དུས་རབས་བདུན་པ་བརྒྱད་པ་ནས་བཟུང་བོད་ལ་རྒྱ་གར་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་ནང་པའི་ཆོས་བསྒྱུར་ཅིང་། བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་པོ་ཏི་སུམ་བརྒྱ་སྐོར་ཡོད་པའི་ནང་རྒྱ་ནག་ནས་བསྒྱུར་པ་པོ་ཏི་བཅོ་ལྔ་ཉི་ཤུ་ཙམ་ལས་མེད། མང་ཆེ་བ་རྒྱ་གར་ནས་བསྒྱུར་པའི་ལེགས་སྦྱར་དང་པཱ་ལི་ཡིན་པ་དང། བལ་ཡུལ་ནས་ཀྱང་ཡོད་འདུག འདི་དག་ནི་ང་ཚོ་བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་སྤོབས་པ་བྱེད་ཆོག་པ་ཡིན། བོད་ཡིག་འདི་ཉིད་ནི་པཱ་ལི་དང་། གཙོ་བོ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དང་མིང་ཚིག་རེ་རེ་བཞིན་མཉམ་དུ་འགྲོ་ཐུབ་པའི་ཡི་གེ་ཞིག་ཡིན། འཛམ་གླིང་འདིར་སྤྱིར་ནང་པའི་ཆོས་ལུགས་དང་། ལྷག་པར་དཔལ་ན་ལནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ནི་དད་པའི་ཐོག་ནས་མིན་པར་གཙོ་བོ་རིགས་པའི་ཐོག་ནས་འགྲོ་དགོས་པ་དང་། དེ་ལྟར་འགྲོ་ཐུབ་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་ཞིག་རེད་འདུག
འཛམ་གླིང་ཐོག་གི་ཆོས་ལུགས་ཚང་མ་ཡག་པོ་རེད། ཡིན་ནའང་བཅོམ་ལྡན་འདས་རང་ཉིད་ཀྱི་བཀའ་ལ་ཡིད་ཆེས་ཁོ་ནའི་ཐོག་མི་འགྲོ་བར་གང་བསྟན་པ་དེ་དག་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་མིན་བརྟག་དཔྱད་དང། ལག་ལེན་གྱི་ཐོག་ནས་ཚོད་ལྟ་བྱས་ཏེ། རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པ་དང་ཚོད་ལྟ་བྱས་ཏེ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་ཞིག་འདུག་ན་ཁས་ལེན་བྱེད་དགོས་གསུངས་ཡོད། དེ་ནི་སྤོབས་པ་ཆེན་པོ་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན། དེར་བརྟེན་ན་ལེནྡྲའི་མཁས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ལ་སོགས་པས་ཀྱང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་ཁས་བླངས་རུང་དང་མི་རུང་དཔྱད་པ་གནང་ཡོད། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་ཡིན་པ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་ཡིད་ཆེས་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ན། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་ཚང་མ་ཁས་ལེན་དགོས་པ་ཆགས་ཡོད། ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་སྲས་ཀྱིས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་ཡོངས་རྫོགས་ཞལ་བཞེས་གནང་གི་མེད། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་ནས་རིགས་པས་དཔྱད་ཡོང་དུས། བཀའ་འདི་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་ཁས་བླངས་ན་རིགས་པར་གནོད་པས་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་མ་རེད། དེ་དགོས་པའི་དབང་གིས་གསུངས་པ་རེད་ཅེས་དགོངས་པ་བཀྲལ་ཡོད་པ་རེད། དེ་ནི་རླབས་ཆེན་པོ་རེད། དཔལ་ན་ལེནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཟབ་ཅིང་བརླིང་ལ། མིའི་རྣམ་དཔྱོད་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་ཐོག་ནས་བྱུང་པའི་ལྟ་གྲུབ་དེ་བོད་ཡིག་ཐོག་ནས་ཆ་ཚང་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། དེང་སྐབས་འཛམ་གླིང་འདིར་དཔལ་ན་ལེནྡྲའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བ་འདི་ཉིད་ལ་གཏིང་ཟབ་པོའི་ཐོག་ནས་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་དགོས་བྱུང་ན་བོད་སྐད་ལ་མ་བརྟེན་ཐབས་མེད་ཆགས་ཡོད། དེང་སང་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཀྱི་ཐོག་མཁས་པ་རེ་གཉིས་ལས་མེད་པ་དང་། ཧིན་རྡི་དང་དབྱིན་ཇི་སོགས་ཀྱི་ནང་དེ་བས་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་རེད། འགྲེེལ་བཤད་རྒྱ་ཡིག་ནང་ཡོང་དགོས་ཚོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གི་འགྱུར་དང་། བོད་འགྱུར་གཉིས་བསྡུར་སྐབས་བོད་འགྱུར་ཡག་པ་ཡོད་པ་རེད།
ངོས་ནས་ཕལ་ཆེར་འདས་པའི་ལོ་ ༥༠ རིང་འཛམ་གླིང་གི་ནང་པའི་ལུང་པ་འདྲ་མིན་གྱི་མཁས་པ་ཚོ་དང་གོ་བསྡུར་བྱེད་སྐབས། དངོས་གནས་ང་ཚོ་བོད་པར་ཡོད་པའི་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་དེ་སྤོབས་པ་སྐྱེ་བ་ཞིག་རེད་འདུག ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ང་ཚོར་ཡི་གེ་ཡོད་པ་དང། གཉིས་ནས་ཡི་གེ་དེ་ཡང་བརྗོད་བྱའི་དོན་ཟབ་པོ་བསྟན་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོད་པ་འདི་ང་ཚོ་བོད་པའི་གཅེས་ནོར་ཏེ། ནང་གི་ནོར་བུ་དང་ཕྱི་ལ་ངོམ་རྒྱུ་འདི་ཡིན། ངོས་རང་མཁས་པ་དང་། ཚན་རིག་པ་མང་པོ་ཐུག་སྐབས་ཉམས་དམའ་མི་དགོས་པར་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོག་ནས་སྐད་ཆ་བཤད་ཆོག་པ་ཡོང་གི་འདུག དེ་ནི་ངོས་ལ་རྣམ་དཔྱོད་ཆེན་པོ་ཡོད་ཟེར་གྱི་མེད། ང་ཚོ་བོད་ལ་ཡོད་པའི་གཞུང་ཆེན་རྣམས་སློབ་སྦྱོང་དང་། ལྷག་པར་རིགས་ལམ་གྱི་ཐོག་ནས་དཔྱད་པ་ཤུགས་ཆེ་བྱས་པའི་བཀའ་དྲིན་ཡིན། དེ་ཡང་རྒྱ་ཡིག་དང་དབྱིན་ཡིག ཧིན་རྡི་གང་ལའང་བརྟེན་དགོས་ཀྱི་མེད། བོད་ཡིག་ཤེས་ཕྱིན་ཚང་མ་བོད་ཡིག་ནང་ཡོད་པ་རེད། འདི་དངོས་གནས་བོད་པའི་གཅེས་ནོར་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ལ་ངོམ་ཆོག་པ་ཞིག་ཡིན།
ངོས་ནས་ནམ་རྒྱུན་བརྗོད་པར་ང་ཚོའི་ཆོས་བཤད་སྟངས་འདི་སྤོ་བོ་རྨོ་བོ་ཚོར་ཞེད་སྣང་སྐུལ་བ་ལྟ་བུ་བྱས་ན་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཀྱི་དགོངས་པ་དང་མཐུན་གྱི་མེད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ནི་མི་ལ་སྤྲོ་བ་དང་སྤོབས་པ་སླེབས་ནས། དགའ་བཞིན་སྤྲོ་བཞིན་ཉམས་ལེན་ལ་འཇུག་པ་ཞིག་དགོས་པ་ལས། དམྱལ་བར་སྐྱེ་རྒྱུའི་ཞེད་སྣང་སྐུལ་ཐབས་ཀྱིས་ཆོས་བཤད་བྱས་ན་མི་འགྲིགས། ཆོས་ལུགས་གཞན་གྱིས་ཞེད་སྣང་སྐུལ་ནས་ཆོས་བཤད་བྱེད་མཁན་འདུག་ཀྱང་། སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་སྤྲོ་སྣང་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་ཐོབ་རྒྱུ་ཡོད་པ། དེ་ཡང་རིགས་པས་སྒྲུབ་ཅིང་། སྒྲུབ་སྟངས་ཀྱང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་གསུང་རེད་ཅེས་དེ་ཙམ་ལ་མ་བཞག་པར། ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་ཞེས་པ་འགྲུབ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པ། གཞི་དངོས་པོའི་གནས་ཚུལ་དང་། དེ་ཡང་གཞི་བདེན་པ་གཉིས་ལ་བརྟེན་ནས་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་པ་སོགས་ཧ་ཅང་ཞིབ་ཚགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་འགྲོ་དགོས་པ་ཡིན། དེ་ལྟར་བྱས་ན་གཞི་ནས་སྤྲོ་བ་འཕེལ་ཡོང་གི་རེད།
བོད་ཀྱི་ཆོས་འདི་རྩ་བ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཡིན་དུས་དབང་པོ་རྣོན་པོའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་བྱེད་སྟངས་ཤིག་དགོས་ལས། དབང་རྟུལ་དད་པའི་རྗེས་འབྲངས་ཀྱི་ཆོས་བྱེད་སྟངས་ཤིག་མིན། གང་ཡང་མ་ཤེས་པའི་གནས་ཚུལ་ནི་ཐ་དད་ཡིན། དད་པ་བྱས་ནས་འགྲོ་རྒྱུ་ལས་གཞན་ཐབས་ཤེས་མེད། སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ངོ་མ་དབང་རྣོན་ཆོས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲངས་དགོས་པས། རིགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཏེ་འགྲོ་དགོས་པ་ཡིན། འདི་ནི་ང་ཚོ་བོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ངོ་ཤེས་པ་བྱེད་དགོས་པ་དང་། བོད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་གི་ནང་པ་ཚང་མས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ལ་དད་པ་ཡོད་ཟེར་བ་ཙམ་ལ་ཆ་མ་བཞག་པར། སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ངོ་མ་གང་འདྲ་ཡིན་ཤེས་དགོས་པ་རེད། ང་ཚོ་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་པའི་ནང་པ་ཞིག་བྱེད་དགོས་པ་ལས། རང་གི་ཕ་མེས་ནས་དར་བའི་གོམས་གཤིས་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱབས་སུ་མཆི་ཞེས་བརྗོད་དེ་ཆོག་ཤེས་བྱས་ནས་བསྡད་ན་མི་འགྲིགས་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན་འདི་བོད་ཀྱི་བླ་སྲོག་ཡིན།
ཡང་ལོ་སྟོང་ཕྲག་གཅིག་རིང་ང་ཚོར་ཆོས་རྒྱལ་ཚོའི་གཅིག་གྱུར་གྱི་དབུ་ཁྲིད་མེད་པ་ཆགས་རྐྱེན་ནང་ཁུལ་འབྲེལ་བ་ཡག་པོ་མེད་པར་བོད་ཉམས་ཆག་སོང་ཡང་། བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་གཅིག་གྱུར་ཏུ་བསྡད་ཐུབ་པ་ནི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་། སྐད་ཡིག་ནང་ཡོད་པའི་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ལ་བརྟེན་ནས་ཆབ་སྲིད་ཐོག་ཇི་ལྟར་བྱུང་ཡང་གཅིག་གྱུར་ཏུ་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། ངོས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་སྐད་ཡིག་འདི་བོད་ཀྱི་བླ་སྲོག་ལྟར་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་དེ་ཡིན།
ངོས་ཀྱིས་མི་འདྲ་མིན་ཐུག་འཕྲད་དང་། ལྷག་པར་ཨ་ཧྤེ་རི་ཀའི་ལུང་པ་འདྲ་མིན་དུ་ཡོད་པའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་དག་ཐུག་དུས་ཁོ་ཚོས་རིག་གཞུང་དང་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གོམས་སྲོལ་རྒྱུན་འཛིན་ཐད་སེམས་ཁྲལ་བྱེད་ཀྱི་འདུག ངས་ཁོ་ཚོར་ཡི་གེ་ཡོད་མེད་སྐད་ཆ་དྲིས་པར་ཁོ་ཚོ་མང་ཆེ་བར་ཡི་གེ་མི་འདུག ངས་ཁོ་ཚོར་ཁྱེད་རང་ཚོས་ཡི་གེ་བཟོ་དགོས་པ་ལས་ངག་རྒྱུན་གཅིག་པུའི་ཐོག་ནས་སོ་སོའི་རིག་གཞུང་དང་གོམས་སྲོལ་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཡིན་པས་ཡིག་ཐོག་ལ་འཇོག་དགོས་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན། ང་རང་ཚོ་བོད་པར་ལོ་སྟོང་ཕྲག་གཉིས་ཀྱི་གོང་ནས་ཡི་གེ་ཡོད་པ་རེད། ཐོན་མི་སམ་བྷོ་ཊའི་སྐབས་ལ་བོད་ཡིག་གསར་དུ་བྱུང་བ་ཡིན་ནའང་འདྲ། དེའི་གོང་དུ་ཞང་ཞུང་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ཞིག་ཡོད་པ་ཡིན་ནའང་འདྲ། གང་ལྟར་རང་སྐྱ་ཐུབ་པའི་ཡི་གེ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་སྤོབས་པ་སྐྱེ་གི་འདུག བོད་པའི་ཕྲུ་གུ་ཚོས་དེ་ལ་དོ་སྣང་བྱས་ཏེ་བོད་ཡིག་གིས་མ་ལྡང་ས་ཡར་རྒྱས་བཏང་སྟེ་དེང་དུས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་དེ་ཚོ་བོད་ཡིག་ནང་ཁ་གསབ་བྱེད་དགོས། དེའི་ཐད་བོད་ནང་ནས་དཀའ་ལས་རྒྱག་མཁན་ཡོད་ལ། འདི་ཕྱོགས་ལའང་ཡོད་པ་རེད།
དུས་རབས་བདུན་པ་དང་བརྒྱད་པ། དགུ་པ་སོགས་ཆོས་རྒྱལ་རྣམ་དཔྱོད་དང་སྙིང་སྟོབས་ཅན་དེ་དག་སྐབས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་གནས་བབ་རིམ་པས་ཉམས་ནས་བོད་སིལ་བུར་འཐོར་རྗེས་བོད་འདི་ཧ་ཅང་སྐྱོ་པོ་ཆགས་ཡོད། དེ་ལྟར་ཆབ་སྲིད་ཐད་སྐྱོ་པོ་ཆགས་ཀྱང་། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཞེན་ཁོག་དང་ལྟ་གྲུབ་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བཟུང་སྟེ་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་བོད་མི་ཡོངས་རྫོགས་སྐད་གདངས་མི་འདྲ་བ་ཡོད་ཀྱང་ཡི་གེ་གཅིག་པ་ཡིན། བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་གཅིག་གྱུར་དུ་འདོན་གྱི་ཡོད། བོད་རྡོག་རྡོག་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་བ་འདི་སྐད་ཡིག་གི་བཀའ་དྲིན་ཡིན། དེ་ཆབ་སྲིད་མིན་ཡང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྩ་བར་གྱུར་ཡོད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོ་བོད་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དངོས་གནས་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ཡོད་པའི་རང་གི་གཅེས་ནོར་འདི་ངོ་ཤེས་པ་བྱས་ཏེ། བདག་པོ་ཡག་པོ་རྒྱག་དགོས། བདག་པོ་རྒྱག་སྟངས་ཀྱང་མཆོད་བཤམས་ནང་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་ལྟར་སྒྲིགས་པ་མ་ཡིན་པར། སློབ་སྦྱོང་བྱས་ནས་སེམས་ཀྱིས་བདག་པོ་རྒྱག་དགོས། སྤྱིར་ཤེས་ཡོན་ཞེས་པ་འདི་སེམས་ན་ཡོད་པ་ལས་ཕྱི་ལ་མེད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་ཤེས་ན་དེ་ནི་བདག་པོ་བརྒྱབ་པ་རང་ཡིན། འདི་ངོས་ཀྱི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་གཅིག་ཡིན་པར་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།
དེ་ནས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ལ་ཆ་བཞག་ན། རྩ་བའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གཏིང་ཟབ་པོ་ཡོད་པ་དེ་དག་མ་བརླག་པར་ཡག་པོ་འཛིན་ཐུབ་ན། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་རང་བཞིན་གྱིས་སླེབས་ཀྱི་རེད། དཔེར་ན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༣ ལོར་ང་རང་ཐོག་མར་ཡུ་རོབ་ཁུལ་དུ་ཕྱིན་པ་ཡིན། སྐབས་དེར་དྲུང་ཆེ་རྟ་ར་ལགས་འདས་པོ་ཁོང་ཡོད། ངས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཚིག་གཅིག་བཤད་མེད། སྤྱི་སེམས་སྐོར་བཤད་པ་ཡིན། དབྱིན་ཡིག་ནང་ (Universal responsibility) ཟེར་བ་དེ་བཤད་པ་རེད། ཁོང་ཚོ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སྐབས་དེར། ངས་ཆབ་སྲིད་སྐོར་བཤད་མ་སོང་། ཆབ་སྲིད་བཤད་དགོས་པ་རེད། ཅེས་ཤོད་མཁན་བྱུང་། དེ་དུས་རྟ་ར་ལགས་ཀྱིས། བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་སྐོར་གསུངས་མེད་ཀྱང་(Universal responsibility) ཞེས་པ་འདི་ཆབ་སྲིད་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་བཤད་ཡོད། གང་ལྟར་ངོས་ད་ལྟ་རྒས་ཡོལ་བྱས་ཏེ། བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གིས་འཛམ་བུ་གླིང་སྤྱི་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱེད་པ་དང་གཅིག ཆོས་ལུགས་མཐུན་སྒྲིལ་བྱེད་པ་དང་གཉིས། བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་མི་བརླག་པའི་ཆེད་དུ་ཤུགས་རྒྱག་པ་དང་གསུམ་བཅས་ཀྱིས་དོན་དམ་བོད་ཀྱི་བསྟན་སྲིད་སྤྱི་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོང་གི་ཡོད།
ཆབ་སྲིད་ཅེས་པ་ནི་དུས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་མཉམ་དུ་འཕོ་འགྱུར་སྣ་ཚོགས་ཡོང་བ་ཞིག་ཡིན། སྔར་དུས་རབས་བདུན་པ་དང་བརྒྱད་པ། དགུ་བའི་སྐབས་ཀྱི་གནས་སྟངས་རྒྱལ་རབས་སྨྲ་བ་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་ཡིག་ཆའི་ཐོག་ཉམས་ཞིབ་བྱས་ཏེ་བཤད་པ་ལྟར་ན། སྐབས་དེར་རྒྱ་ནག་དང་། སོག་པོ། བོད་བཅས་ལ་ཨེ་ཤ་ཡའི་ས་ཁུལ་གྱི་བཙན་དབང་རྒྱལ་ཁབ་ (imperial) གསུམ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་འདུག ངོས་ཀྱིས་ལོ་བཅུ་དྲུག་ནས་ལོ་བདུན་ཅུ་དོན་དྲུག་བར་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་འཁུར་བ་ཡིན། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དང་ཉམས་མྱོང་ལ་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་པའི་འབྲས་བུར། བོད་རང་བཙན་རྩོད་ཀྱི་མེད། བོད་རྒྱ་གཉིས་མོས་ཀྱི་ལམ་ཞིག་འཚོལ་གྱི་ཡོད། བོད་རྒྱ་གཉིས་མོས་ཀྱི་ལམ་ལ་ཞུགས་པར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཤེས་མཁན་དང་། ཤེས་ཡོན་ཅན་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ནང་པ་དང་། དེ་མིན་གྱི་རྒྱ་རིགས་མང་པོ་ཞིག་གིས་ང་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་ཤ་ཚ་བྱེད་ཀྱི་འདུག། ཡུལ་གང་ཞིག་ཡིན་ནའང་མི་མང་ནི་ཡུལ་གྱི་བདག་པོ་རེད། མི་མང་གི་ནང་ནས་བདེན་པའི་བདེན་རྒྱབ་བྱེད་མཁན་ལོ་རེ་ནས་ལོ་རེར་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་གཙོ་བོ་སོ་སོའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། སྐད་ཡིག་ཟུར་གསལ་དུ་ཡོད་པ་དེ་དག་ལ་བདག་པོ་ཡག་པོ་རྒྱག་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན། ཆབ་སྲིད་འཐབ་རྩོད་བྱེད་སྟངས་ཀྱང་འཚེ་བ་མེད་པ་དང་བདེན་པ་རྩ་བར་བཞག་སྟེ། རང་རྒྱལ་གཞན་ཕམ་མིན་པར། གཉིས་སྨན་ཐོག་བདེན་མཐའ་གསལ་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དེ་ངོས་རང་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བྱས་པ་ཡིན།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་ང་ཚོ་རྒྱ་གར་ལ་འབྱོར་ཞིང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ནང་བོད་པ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སྟབས་ཉེས་པ་ཞིག་ལ་ང་བོད་པའི་ནང་སྐྱེས་པ་དེ་འགྲིག་མི་འདུག མི་གྲལ་ལ་ཚུད་ཀྱི་མི་འདུག་ཅེས་བཤད་མཁན་བྱུང་ཡོད། དེ་རྗེས་རིམ་པས་ང་ཚོ་འཛམ་བུ་གླིང་ལ་འབྲེལ་བ་བྱུང་སྟེ་དེང་གི་སྐབས་སུ་བོད་པ་མིན་པ་ཚོས་ཀྱང་བོད་པ་ཡིན་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ལྷག་པར་ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ་ལ་འགྲོ་མཁན་ཚོས་བོད་པ་མིན་ཡང་ང་བོད་པ་ཡིན་ཟེར་བ་དང་། གྲྭ་པ་མིན་ཡང་གྲྭ་ཆས་གྱོན་པའི་དུས་སྐབས་ཤིག་ལ་སླེབས་ཡོད། གང་ལྟར་ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པའི་སྤོབས་པ་བྱེད་ཆོག་པ་ཡིན། ཡང་སྤོབས་པ་བྱས་ནས་མི་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱས་ན་མི་འགྲིག སྤོབས་པ་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་སེམས་པ་བཟང་པོ་དང་ཡ་རབས་བྱེད་པ་འདི་ལ་ཐུག་ཡོད། དེ་སྔ་ཡིན་ན་རྒྱ་གར་བས་བོད་པའི་གཞིས་ཆགས་ཚོ་ལ་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་ཚོ་སེམས་པ་བཟང་པོ་དང་རྫུན་མི་བཤད་མཁན་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ་ཁུལ་ནས་ཀྱང་དེ་བཞིན་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་། བར་སྐབས་ནས་སྤྱོད་པ་ཅུང་ཉམས་ཏེ་ཨ་རི་དང་སུད་སི་ཁུལ་རྐུ་མ་རྒྱག་མཁན་དང་། རྫུན་བཤད་མཁན་ཁ་ཤས་བྱུང་ཡོད་ལ། དེ་རིགས་རྒྱ་གར་ནང་དུའང་ཡོད།
ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ནང་གི་ཀུ་ལུ་ཡུལ་པ་ཁ་ཤས་ལ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཡོད། ཁོང་ཚོས་སྔ་མོ་ཀུ་ལུ་ནང་ལམ་བཟོ་བྱེད་མཁན་གྱི་བོད་པ་དེ་ཚོ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཡོད། ཁོ་ཚོས་རྫུན་མི་བཤད་ཅིང་ཡ་རབས་པོ་ཡོད། ཕྱིས་སུ་བོད་པའི་ནང་མི་ལ་ཐུབ་ཚོད་བྱེད་མཁན་དང་། རྫུན་བཤད་མཁན་ཡོང་གི་འདུག་ཅེས་བཤད་ཡོད། དེར་བརྟེན་བོད་པའི་ཡ་རབས་སྤྱོད་བཟང་བརླག་པ་ཡིན་ན་བོད་པའི་བླ་སྲོག་མེད་པ་ཆགས་པ་རེད། དེ་མེད་པ་ཆགས་ན་སོ་སོ་སྒེར་སྐྱིད་པོ་ཡོང་གི་མ་རེད་ལ། སྤྱི་ལའང་མཚན་ཤས་ཡོང་གི་རེད། རྒྱ་མི་གུང་ཁྲན་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དབང་ཤེད་ཀྱིས་མེད་པ་བཟོ་གི་ཡོད། ང་ཚོས་རང་དབང་ལུང་པའི་ནང་རང་གི་བླ་སྲོག་ལ་དོ་སྣང་མི་བྱེད་པར། དངོས་པོ་ཡར་རྒྱས་ལ་ཞེན་ཏེ་ཆགས་སྡང་ཕྱོགས་རིས་ཀྱི་ལམ་དུ་ཕྱིན་པ་ཡིན་ན་དེ་ནི་བསྟན་བཤིག་ངོ་མ་རེད། བསམ་བློ་ཡག་པོ་གཏོང་དགོས། ཕ་རོལ་པོ་གླགས་མ་འཁེལ་བར་བོད་པ་རང་ཉིད་ཀྱིས་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་བཟང་པོར་མཐོང་ཆུང་བྱས་ན་དེ་ནི་ཐབས་སྐྱོ་པོ་རེད།
